خانه ابریشمی رشت
وقتی وارد یک خانه قاجاری میشوید، انتظار دارید چه چیزی ببینید؟ دیوارهای آجری، حیاط سنتی، شاید چند طاقچه گچبری شده. اما خانه ابریشمی رشت چیزی بیشتر دارد. چیزی که وقتی پا به طبقه دوم میگذارید، نفستان را بند میآورد.
تصور کنید وارد اتاقی شوید که دیوارها، سقف، و حتی طاقچههایش پوشیده از آینه باشند. نه آینههای امروزی که در مغازهها میبینید، بلکه آینههایی که بیش از یک قرن پیش با دست هنرمندان قاجاری روی دیوار نشانده شدهاند. دوازده طاقچه، هر کدام مثل یک قاب نقاشی، اما به جای نقاشی، آینهکاری ظریفی که نور را میشکند و به هر گوشه اتاق میپراکند. این تالار آینه خانه ابریشمی است.
اما داستان اینجا تمام نمیشود. در اتاق کناری، چینی خانه منتظر شماست. هفتاد و نه بشقاب و کاسه چینی با نقش گل و مرغ، هر کدام در قابی از گچبری جا گرفتهاند. ظروفی که از دوره قاجار به ارث رسیدهاند و حالا مثل موزهای خصوصی در دل این خانه تاریخی ابریشمی رشت نگهداری میشوند.
خانه ابریشمی در ابتدا متعلق به حاج میر اسماعیل حاکمی، کلانتر رشت در زمان ناصرالدین شاه قاجار بود. خانهای که بعدها در سال ۱۳۱۸ توسط حاج میرزا احمد ابریشمی، تاجر ابریشم، خریداری شد و از همان زمان با نام ابریشمی شناخته شد. حالا این عمارت ابریشمی رشت در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و یکی از زیباترین جاهای دیدنی رشت به شمار میرود.
این خانه نمونهای عالی از معماری قاجاری است که با آبوهوای مرطوب گیلان سازگار شده است. طبقه پایین از آجر، طبقه بالا از چوب، و همه جا پر از تزیینات ظریفی که نشان میدهد معماران آن زمان چقدر به جزئیات اهمیت میدادند. حالا این خانه ابریشمی در اختیار بنیاد نخبگان گیلان است، اما بخشهایی از آن هنوز قابل بازدید است.
اگر میخواهید بدانید چرا این خانه اینقدر خاص است، چرا تالار آینهاش منحصربهفرد است، و چطور میتوانید از آن بازدید کنید، با من همراه باشید.
خانه ابریشمی کجاست؟ راهنمای دسترسی کامل
خانه ابریشمی رشت در قلب شهر، در میدان صیقلان (یا میدان بسیج) قرار دارد. اگر در رشت هستید، پیدا کردنش راحت است.
از خیابان مطهری به سمت میدان صیقلان حرکت کنید. وقتی به میدان رسیدید، در ضلع جنوب شرقی میدان، کوچه شاعری را خواهید دید. خانه ابریشمی دقیقاً در انتهای همین کوچه است. اگر از کوچه میرزا خلیل وارد شوید، در سمت چپ خود این خانه را میبینید.
آدرس دقیق: استان گیلان، رشت، خیابان مطهری، میدان صیقلان، کوچه شاعری
این خانه چند درب ورودی دارد و از کوچههای مختلف میتوانید به آن برسید. اگر با تاکسی میآیید، کافی است بگویید خانه ابریشمی میدان صیقلان. رانندههای محلی خوب میشناسندش.
برای کسانی که با ماشین شخصی میآیند، پارکینگ عمومی در اطراف میدان وجود دارد. همچنین میتوانید از اپلیکیشنهای مسیریاب مثل Google Maps یا بلد استفاده کنید.
تاریخچه خانه ابریشمی؛ از کلانتر رشت تا تاجر ابریشم
داستان خانه ابریشمی از زمان دوره قاجار شروع میشود. حاج میر اسماعیل حاکمی، مردی که در زمان ناصرالدین شاه کلانتر رشت بود، این خانه را بنا کرد. او از اهالی پیر بازار رشت بود و به حاج حاکم معروف بود.
برخی منابع میگویند که پسر او، حاج قاسم پیربازاری که به عالیجناب معروف بود، این خانه را به خواست پدرش ساخته است. اما آنچه مسلم است، این خانه از ابتدا برای یک خانواده اشرافی و قدرتمند طراحی شده بود.
مساحت این خانه تاریخی دو هزار متر مربع است و زیربنای آن ۶۵۰ متر مربع. حیاط بزرگ با درختان کهنسال، حوض بزرگ، و باغچههای سبز، این خانه را به یکی از زیباترین خانههای آن دوره تبدیل کرده بود.
چرا نامش ابریشمی شد؟
در سال ۱۳۱۸، این خانه از ورثه حاج حاکم به حاج میرزا احمد ابریشمی فروخته شد. او تاجر ابریشم بود و شغلش با ابریشم سر و کار داشت. از همان زمان، این خانه با نام ابریشمی شناخته شد و این نام تا به امروز پای ثابت ماند.
در طول یک قرن، این خانه مالکهای مختلفی داشته است. یک زمانی دانشکده معماری گیلان در آن مستقر بود. بعدها به میراث فرهنگی تحویل داده شد تا مرمت شود. در سال ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۳۶۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. امروز این خانه در اختیار بنیاد نخبگان گیلان است.
معماری خانه ابریشمی؛ تلفیق هنر ایرانی و نیاز محلی
ساختاری دو طبقه با طراحی هوشمندانه
خانه ابریشمی در دو طبقه ساخته شده و هر طبقه هشت اتاق دارد. اما چیزی که این خانه را متفاوت میکند، طراحی متناسب با آبوهوای مرطوب گیلان است.
طبقه پایین از آجر و ملات ساخته شده، درست مثل اکثر خانههای قاجاری گیلان. این طراحی کمک میکند که رطوبت از زمین به داخل خانه نفوذ نکند. طبقه بالا اما از چوب ساخته شده، چون چوب در برابر رطوبت هوای گیلان مقاومت بهتری دارد و وزن کمتری به ساختمان تحمیل میکند.
ورودی اصلی خانه از جبهه جنوبی است. یک درب چوبی دولنگه که به هشتی باز میشود، و از آنجا به حیاط. این نوع ورودی ویژگی معماری دوران قاجار است که به حریم خصوصی خانه اهمیت میداد.
دیوارهای اطراف محوطه از آجر قرمز با ارتفاع پنج متر ساخته شدهاند که با آهک بندکشی شدهاند. این دیوارها نه فقط حریم خانه را حفظ میکنند، بلکه زیبایی خاصی هم به نمای بیرونی بنا میدهند.
حیاط؛ قلب تپنده خانه
حیاط خانه ابریشمی با درختان قدیمی و تنومند، باغچههای سبز، و یک حوض بزرگ به ابعاد ۶ در ۴ متر، فضایی دلنشین و آرامشبخش دارد. این حوض همیشه پر از آب است و در گذشته نقش مهمی در خنکسازی طبیعی خانه داشت.
یکی از جذابترین المانهای حیاط، تابی است که از یک درخت کهنسال آویزان شده و سالهاست که آنجاست. این تاب نماد کودکیهای گذشته و خاطرات شیرین خانوادههایی است که در این خانه زندگی میکردند.
دیوارهای حیاط با قوسهای متنوع تزئین شدهاند که بر زیبایی فضا افزودهاند. از داخل حیاط، نمای بیرونی ساختمان به خوبی دیده میشود و طراحی دو طبقه بنا کاملاً واضح است.
تالار آینه؛ شاهکار نهایی خانه ابریشمی
چرا تالار آینه اینقدر خاص است؟
وقتی به طبقه دوم خانه ابریشمی رشت میروید، با دو تالار مواجه میشوید که هر کدام به نوعی منحصربهفرد هستند. اما تالار آینه، بدون شک، نگین درخشان این خانه است.
این تالار دوازده طاقچه قوسدار دارد که به صورت نیمدایره طراحی شدهاند. داخل هر طاقچه با آینهکاریهای ظریف پوشانده شده است. این آینهها نه تنها زینتبخش فضا هستند، بلکه نور را به شکلی جادویی بازتاب میدهند و فضایی چشمنواز خلق میکنند.
تالار آینه خانه ابریشمی به شکل حرف T طراحی شده و ابعادش ۱۱.۹ متر در ۷.۲ متر است. از کف تا ارتفاع ۱.۱ متری دیوارها، سنگ مرمر به کار رفته که قرنیز زیبایی ایجاد کرده است. در تزیینات داخلی نیز از سنگ سبز استفاده شده که جلوه خاصی به تالار داده است.
دو ستون گچی با گچبریهای ماهرانه در مرکز تالار قرار دارند که شکوه و زیبایی آن را دوچندان کردهاند. این ستونها نه تنها نقش ساختاری دارند، بلکه با تزیینات ظریفشان، به عنصر هنری تبدیل شدهاند.
چرا این تالار در رشت بینظیر است؟
تالار آینه تنها تالار از این نوع در خانههای قدیمی رشت است. در دیگر خانههای تاریخی رشت، شاید گچبری ببینید، شاید آجرکاری، اما آینهکاری به این ظرافت و به این حجم، فقط در خانه ابریشمی وجود دارد.
هنرمندان قاجاری که این تالار را ساختند، دانش عمیقی از نور، فضا، و زیبایی داشتند. آنها میدانستند که چطور با آینهکاری، یک اتاق معمولی را به یک فضای خیرهکننده تبدیل کنند.
چینی خانه؛ موزهای در دل خانه
ظروفی که قرنها عمر دارند
درست کنار تالار آینه، چینی خانه قرار دارد. اتاقی که دیوارها و سقفش با گچبریهای ظریف تزیین شدهاند و در میان این گچبریها، دوایری ایجاد شده که داخل آنها ظروف چینی جا گرفتهاند.
چینی خانه خانه ابریشمی دارای هفتاد و نه بشقاب و کاسه و پنجاه و دو کاسه گلمرغی است که همه با نقش گل و مرغ منقوش شدهاند. این ظروف از دوره قاجار بهجا ماندهاند و هر کدام داستانی برای گفتن دارند.
این ظروف در طاقچههای اتاق و بدنه دیوارها با نظمی حیرتانگیز درون قاببندیهای گچی نصب شدهاند. گچبریهای دقیق و هنرمندانه بر روی دیوارها و سقف، همراه با قاببندیهای برجسته، نمایی دیدنی به این تالار بخشیدهاند.
تزیینات گل و بوته
هر دو تالار آینه و تالار چینی با گچبریهای گل و بوته و قاببندی برجسته سقف و بدنه تزیین شدهاند. تزیینات بیشمار سقف، گیلوییها، طاقها، طاقچهها و سردرها به همراه گچبریهای ظریف در اطراف پیش بخاری، این بنا را در ردیف زیباترین منازل دوره قاجار قرار میدهد.
اگرچه گذر زمان بر جلوه ظاهری این تالار اثر گذاشته و برخی از ظروف شکسته شدهاند، اما ساختار کلی آن همچنان شکوه و زیبایی خود را حفظ کرده است.
طبقه همکف؛ سادگی زیبا
در حالی که طبقه دوم با دو تالار باشکوهش توجه همه را به خود جلب میکند، طبقه همکف نیز زیبایی خاص خود را دارد. طراحی این طبقه بسیار ساده است و نورگیر و پنجره کمتری دارد، اما همین سادگی، جذابیت خاصی به آن میدهد.
اتاقهای طبقه اول با تزیینات داخلی اندک اما ظریف، حال و هوای سنتی و تاریخی دارند. گچبری شومینهها و سقفها نشان میدهد که معماران حتی در سادهترین قسمتهای خانه هم به زیبایی اهمیت میدادند.
دو راه پله در دو سوی ساختمان قرار دارند که به طبقه دوم منتهی میشوند. این راه پلهها با نردههای چوبی زیبا و گچبریهای ظریف، خودشان یک اثر هنری محسوب میشوند.
نکات بازدید از خانه ابریشمی
ساعت بازدید و نکات مهم
ساعت بازدید خانه ابریشمی رشت فقط در ساعات اداری است، یعنی از ۸ صبح تا ۲ ظهر. در ساعات غیر کاری، این مجموعه بسته است و حتی دیدن حیاط آن هم امکانپذیر نیست.
نکته مهم این است که خانه ابریشمی در حال حاضر در اختیار بنیاد نخبگان گیلان است و بخشهایی از آن برای استفاده اداری آماده شده است. به همین دلیل، بازدید از تمام قسمتهای خانه ممکن نیست و برخی بخشها بسته هستند.
اما خبر خوب این است که ورودی رایگان است! نیازی به پرداخت هزینه ورودی ندارید و میتوانید از بخشهای قابل بازدید به صورت کاملاً رایگان دیدن کنید.
بهترین زمان بازدید
فصل بهار و ابتدای پاییز بهترین زمان برای بازدید از این خانه تاریخی هستند. در این فصلها، حیاط با گلها و درختان سبز، زیبایی دوچندانی پیدا میکند و فضا برای عکاسی عالی است.
اگر عاشق معماری و عکاسی هستید، صبح زود بروید. نور صبح به شکل زیبایی از پنجرهها به داخل میتابد و فضایی دلنشین ایجاد میکند.
چه چیزهایی ببریم
دوربین عکاسی حتماً همراهتان باشد، چون تالار آینه و چینی خانه فرصتهای عالی برای عکاسی دارند. همچنین یک دفترچه یادداشت میتواند مفید باشد برای یادداشت نکات معماری جالبی که میبینید.
جاذبههای دیدنی اطراف خانه ابریشمی
میدان شهرداری رشت
یکی از مکانهایی که در نزدیکی خانه ابریشمی قرار دارد، میدان شهرداری است. این میدان با ساختمان تاریخی شهرداری، یکی از نمادهای شهر رشت است و میتوانید بعد از بازدید از خانه، به این میدان بروید.
بازار بزرگ رشت
بازار بزرگ رشت با تنوع محصولات محلی، از جمله ماهی، زیتون، انواع ترشیها و صنایعدستی گیلان، یکی از جذابترین جاهای دیدنی رشت است. فاصله بازار تا خانه ابریشمی کم است و میتوانید پیاده به آن بروید.
موزه میراث روستایی گیلان
این موزه با بازسازی خانههای سنتی روستایی، فضایی عالی برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ گیلان فراهم کرده است. اگر علاقهمند به معماری سنتی گیلان هستید، حتماً از این موزه بازدید کنید.
خانه میرزا کوچک خان
یکی دیگر از بناهای تاریخی رشت که میتوانید از آن بازدید کنید، خانه میرزا کوچک خان است. این خانه متعلق به رهبر جنبش جنگل است و امروزه به موزه تبدیل شده است.
چرا باید خانه ابریشمی رشت را دید؟
برای لمس تاریخ
خانه ابریشمی یک سند زنده از تاریخ گیلان است. وقتی در حیاطش میایستید، روی همان سنگهایی قدم میگذارید که صد سال پیش مردم آن دوره روی آنها قدم میزدند. اینجا تاریخ را لمس میکنید، نه فقط میخوانید.
برای دیدن هنر بینظیر
تالار آینه و چینی خانه نمونههایی از هنر ایرانی هستند که در هیچ کتابی نمیتوانید آنها را به درستی ببینید. باید خودتان آنجا بروید، زیر آن طاقچهها بایستید، و تماشا کنید که هنرمندان قاجاری چطور با دست خالی این همه زیبایی خلق کردند.
برای شناخت معماری گیلان
این خانه قاجاری نمونه عالی از معماری متناسب با آبوهوای مرطوب گیلان است. میتوانید ببینید که چطور معماران آن دوره با استفاده از مصالح محلی و طراحی هوشمندانه، خانهای ساختند که بیش از یک قرن دوام آورده است.
برای یک تجربه متفاوت
در دنیایی که همه چیز دیجیتال و مدرن شده، گاهی نیاز داریم که به گذشته برگردیم. خانه ابریشمی رشت این فرصت را به شما میدهد. جایی که میتوانید از شلوغی شهر فرار کنید و در حیاطی آرام، زیر سایه درختان کهنسال، چند ساعت را با خودتان باشید.
جمعبندی
خانه ابریشمی رشت بیش از یک بنای تاریخی است. اینجا داستان یک خانواده است که صد سال پیش زندگی میکرد، داستان هنرمندانی است که با دست خالی شاهکار ساختند، و داستان معماری است که با طبیعت گیلان سازگار شد.
وقتی وارد این خانه میشوید، از دری که صد سال است باز و بسته میشود عبور میکنید. وقتی در حیاطش میایستید، زیر همان درختانی که نسلهای قبل زیرشان نشستهاند میایستید. و وقتی به تالار آینه میروید، در همان فضایی هستید که مهمانان خاص خانواده حاکمی در آن پذیرایی میشدند.
چینی خانه با هفتاد و نه ظرف چینیاش، تالار آینه با دوازده طاقچه آینهکاری شدهاش، حیاط با درختان کهنسالش، و معماری قاجاری که با هر گوشهاش داستان میگوید، همه و همه این عمارت ابریشمی را به یکی از ارزشمندترین جاذبههای گردشگری رشت تبدیل کردهاند.
این خانه در سال ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۳۶۵ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. امروز بخشی از میراث فرهنگی گیلان است که باید حفظ شود، باید دیده شود، و باید به نسلهای بعد منتقل شود.
اگر به سفر به رشت فکر میکنید، اگر دوست دارید بناهای تاریخی رشت را ببینید، یا حتی اگر ساکن این شهر هستید و هنوز از این خانه بازدید نکردهاید، یک صبح زود به میدان صیقلان بروید. وارد کوچه شاعری شوید. و بگذارید خانه ابریشمی داستانش را برایتان بگوید.
و حالا نوبت شماست. اگر تا به حال از این خانه تاریخی ابریشمی رشت بازدید کردهاید، تجربهتان را با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید. کدام بخش خانه بیشتر نظرتان را جلب کرد؟ تالار آینه یا چینی خانه؟ و اگر هنوز نرفتهاید، چه زمانی قصد دارید این میراث گرانبها را ببینید؟
تجربه کاربران درباره «خانه ابریشمی رشت»
اولین نفر باشید!
هنوز تجربهای برای «خانه ابریشمی رشت» ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.